Eğitim-Bir-Sen çalışmasında öğretmen, okul yöneticisi, lise öğrencisi ve velilerden 36 binden fazla katılımcı yer aldı.

Yalçın’a göre çalışmaya katılım gösteren öğretmen ve idarecilerin yüzde 93’ünden fazlası, sistemin son dört yılında değişim yapılması gerektiği yönünde görüş bildirdi.

Son dört yılın 2+2 şeklinde (iki yıl zorunlu iki yıl isteğe bağlı) ya da 3+1 şeklinde (üç yıl zorunlu bir yıl isteğe bağlı) yeniden düzenlenmesi yönünde görüş birliğinin öne çıktığını belirten Yalçın şunları söyledi:

“Onun için eğitim otoritelerinin, sosyal paydaşların, Milli Eğitim Bakanlığının, dolayısıyla tüm paydaşların bu konuyu yeniden ele almasına ihtiyaç olduğunu görüyoruz. Ancak bu süreci nihayete erdirecek olan, Milli Eğitim Bakanlığının vereceği karar ve 21. Milli Eğitim Şurası olacaktır.”

Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin, 9 Temmuz’da Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) Meclis Grup Toplantısı öncesi yaptığı açıklamada, dört yıllık zorunlu lise eğitiminin 2 yıla düşürülmesi hakkında, “Türkiye’deki beklentilere bakıyoruz, kamuoyundaki tartışmaları izliyoruz. Bu konuda kamuoyunda bir talep olursa biz de ilgili birimlerimizle beraber oturur değerlendiririz” dedi.

Bu konuda herhangi bir çalışmalarının olup olmadığı yönündeki bir soruya cevap veren Tekin şunları söyledi:

“Nihayetinde bu yasama organının yetkisinde. Biz de değerlendirmelerimizi yasama organına bildiririz. Ama şu anda biz sadece kamuoyundaki tartışmaları sizler gibi izliyoruz, raporları okuyoruz. Bu raporlardaki ifadeleri bilim insanları, akademisyen ve öğretmen arkadaşlarımız, bakanlıktaki ilgili birimler değerlendiriyorlar. En son bir karara varırsak bu kararı ilgili siyasi mekanizmalarla paylaşırız.”

Zorunlu eğitimin son dört yılını kapsayan Eğitim-Bir-Sen’in araştırmasında 36 binin üzerinde katılımcı yer aldı.

81 ilde yapılan araştırmaya 17 binden fazla öğretmen, 7 bini aşkın idareci, 5 binden fazla 11. ve 12. sınıf öğrencisi ile yine 5 bini aşkın veli katıldı.

En yüksek katılım İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyükşehirlerden gerçekleşti.

Öğretmenlerin yüzde 93,8’i, okul yöneticilerinin yüzde 97,1’i, öğrencilerin yüzde 78,5’i ve velilerin yüzde 78,8’i 12 yıllık mevcut zorunlu eğitim süresinin kısaltılması gerektiğini söyledi.

Mevcut sürenin yeterli olduğunu düşünenlerin oranı öğretmenlerde yüzde 5,3, yöneticilerde yüzde 2,5, öğrencilerde yüzde 19,7, velilerde ise yüzde 19,6 olarak belirlendi.

Zorunlu eğitimin süresinin uzatılması gerektiğini savunanların oranı ise tüm gruplarda yüzde 2’nin altında kaldı (öğretmenlerde yüzde 0,9; öğrencilerde yüzde 1,7).

Katılımcıların büyük bölümü, lise son sınıfın yapısının değişmesi gerektiğini belirtti.

“Lise son sınıf öğrencilerinin son yıl okula devam etmesinin gereksiz olduğu” görüşünü paylaşanların oranı öğretmenlerde yüzde 83,6, yöneticilerde yüzde 84,7, öğrencilerde yüzde 75,9, velilerde ise yüzde 47,3 olarak belirlendi.

Lise son sınıfın üniversite hazırlık ya da kariyer planlama yılı olması gerektiğini belirtenlerin oranı ise öğrencilerde yüzde 92,3, öğretmenlerde yüzde 90,4, yöneticilerde yüzde 88,8, velilerde ise yüzde 89,9 düzeyinde gerçekleşti.

Kamuoyunda “4+4+4” olarak da anılan zorunlu eğitim sistemi 2012-2013 eğitim-öğretim yılından itibaren uygulanıyor.

Sekiz yıllık okullarda, kesintisiz eğitim yapılan ilköğretim kurumları, artık ilkokul ve ortaokul olarak bağımsız okullar şeklinde kuruldu.

Başta Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK) ve muhalefet partileri o dönem bu sisteme şiddetle karşı çıkmıştı.

“4+4+4” eğitim sistemine göre göre, ilköğretim kurumları; 4 yıllık zorunlu ilkokullar, 4 yıllık zorunlu ve farklı programlar arasında tercihe imkan veren ortaokullar ile imam-hatip ortaokullarından oluştu.

Zorunlu ilköğretim çağı, 6- 14 yerine, 6-13 yaş grubundaki çocukları kapsadı.

Bu çağın, çocuğun 5 yaşını bitirdiği yılın eylül ayı sonunda başlayıp, 13 yaşını bitirip 14 yaşına girdiği yılın öğretim yılı sonunda bitişi öngörüldü.

Öte yandan Milli Eğitim Bakanlığı’nın 2023-24 örgün eğitim istatistiklerini baz alan araştırmalara göre, okul dışında kalan çocuk sayısı yaklaşık 612 bine yükseldi.

Eğitim Reformu Girişimi’nin (ERG) analizine göre, okul dışında kalan çocuk sayısı yüzde 38,4 arttı.

Böylece zorunlu eğitimde olması gereken 200 bine yakın çocuk daha eğitim dışına çıktı.

Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Genel Başkanı Burhan Özdemir, 24 Haziran’da Yeni Şafak gazetesine verdiği röportajda genç işsizliğiyle mücadelede zorunlu eğitim süresinin kısaltılması gerektiğini savundu.

Bu bağlamda eğitim sisteminin yeniden yapılandırılması gerektiğini belirten Özdemir, “Gençlerimiz iş gücüne daha erken katılmalı. Eğitim zorunluluğu esnetilmeli, gençlerimiz pratik becerilerle piyasaya daha hızlı adapte olmalılar” dedi.

Eğitim sisteminin gençleri mesleğe hazırlamadığını ve mezunların kendi alanlarında iş bulamadığını belirten Özdemir, şunları söyledi:

“21’nci yüzyılın ihtiyaçlarına bu şekilde cevap veremeyiz. Her çocuk aynı akademik başarıyı gösteremez. Eğitim içeriği yeniden tasarlanmalı. Yani bir kere 12 yıllık kesintisiz eğitim sistemi çok yanlış bir uygulama. Ülkeye herhangi bir faydası yok.”

Eğitim Sen Genel Başkanı Kemal Irmak, Eğitim-Bir-Sen’in AKP iktidarının yanında siyasal bir pozisyon tuttuğunu savundu.

BBC Türkçe‘ye konuşan Irmak, “4+4+4 gündeme geldiğinde bilim çevreleri bu sistemi zaten doğru bulmuyordu. Ancak Eğitim-Bir-Sen hükümetin yanında yer aldı ve o zaman bu sistemi destekledi. Şimdi ise ‘4+4+4 çökmüştür’ denilemiyor. Bunun yerine yeni bir model tartışıyorlar” dedi.

Irmak, “Zorunlu eğitimin süresinin kısaltılması, mücadelesini verdiğimiz kamusal eğitime yönelik bir darbe. Kamusal eğitim ortadan kalktıkça devletin gözetiminde okula gitmesi gereken çocuklar bundan mahrum kalıyor” diye konuştu.

Eğitim-Bir-Sen’in çalışması sonucu itibarıyla bilimsel gibi görünse de anketin yapılış biçiminin tartışma içerdiğini savunan Irmak, çalışmaya katılan on binlerce öğretmen arasında hiç Eğitim Sen üyesinin bulunmadığını kaydetti.

Çocukların mevcut sistemde altı yaşında okula başladığını ve 12 yıllık zorunlu eğitimle birlikte 18 yaşında mezun olarak iş hayatına başladıklarını belirten Irmak, “Liseyi iki yılla sınırlandırarak, asgari ücretin yarısına 16 yaşındaki çocukları çocuk işçi yapmak istiyorlar. Bu çocuk yaşta evliliklerin de önünü açabilecek bir uygulama” diyerek tartışmalara tepki gösterdi.

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Emek Büroları, zorunlu eğitim kısaltılmasıyla ilgili tartışmaları endişeyle takip ettiklerini söyledi.

Yapılan yazılı açıklamada, “Zorunlu eğitimden vazgeçilemez! Çocuklarımızı işçiliğe de gericiliğe de teslim etmeyeceğiz” ifadelerine yer verildi.

CHP Emek Büroları, tartışmanın MÜSİAD’ın “zorunlu eğitimin istihdama engel olduğu” yönündeki açıklamasının hemen ardından gündeme gelmiş olmasının “daha da kaygı verici bir durum” olduğunu ifade etti.

Eğitim-Bir-Sen’in saha araştırması için “bu politik tercihin bir uzantısıdır” diyen CHP açıklamasında şu ifadeler yer aldı:.

“Söz konusu araştırma, eğitimde niteliği öncelemek yerine, çocukları işgücü piyasasına daha erken sürede sürme anlayışını meşrulaştırma gayretidir.

“Lise son sınıfın “gereksiz” ilan edilmesi, zorunlu eğitimin “istihdama engel” olarak tanımlanması, öğrencilerin üniversiteye ya da hayata hazırlanmalarının önüne geçilerek bir an önce işçileştirilip piyasanın ihtiyaçlarına göre şekillendirilmelerinin istendiğini ortaya koymaktadır. Bu yaklaşım, çocuklarımızın haklarını gözetmeyen, sermayenin taleplerini önceleyen bir zihniyetin yansımasıdır.”

Zorunlu eğitimi kısaltmanın, çocukları hem toplumsal yaşamda hem de üretim alanında cemaat ve tarikat yapılanmalarına açık hale getireceğini savunan CHP şu görüşleri savundu:

“Eğitimdeki boşluğun gerici yapılanmalarla doldurulması kabul edilemez. Bu durum hem çocuk işçiliğini meşrulaştırmak hem çocuklarımızı gerici uygulamalara maruz bırakmak hem de anayasal güvence altında olan eğitim hakkını ortadan kaldırmak anlamına gelmektedir.”

CHP Emek Büroları, tartışmalarla ilgili şu önerilerde bulundu: