• İran rejimi, Rojhilatê Kurdistan şehirleri Kirmanşah, Loristan ve Senendec’de baskılarını arttırdı. Okullara konuşlandı, ana yolları kapattı ve idamlara hız verdi. Şehirlerin girişlerine kurduğu kontrol noktalarında fiziki arama yapıyor ve ev ev dolaşarak “şüphelendiği” kişileri arıyor. Şu ana kadar 500’den fazla Kürt gözaltına alındı.

İsrail ve İran’ın ABD’nin arabuluculuğunda ateşkese varmasının ardından İran rejimi, ülke genelinde baskılarını arttırdı. Baskıların hedefinde ise Kürtler var. 12 günlük karşılıklı çatışma sürecinde gözaltı, infaz, idam ve askeri sevkiyatlar yoğunlaştı.

Reuters’a konuşan İranlı üst düzey güvenlik yetkilileri, Devrim Muhafızları ve Basij paramiliter birimlerinin alarma geçirildiğine işaret etti. Rejimin İsrail ajanları, azınlık halklar ve “Halkın Mücahitleri Örgütü”nden endişe ettiğini ekledi. Ülkedeki aktvistler de yaşamlarının tehlikede olmasından dolayı saklanıyor. 2022’deki “Jin, Jiyan, Azadî” eylemlerinde tutuklanan bir aktivist, “Şu anda son derece temkinli davranıyoruz. Rejimin bu durumu bir bahane olarak kullanabileceğine dair gerçek bir endişe var” dedi. Aktivist, yetkililer tarafından çağrılan, tutuklanan ve herhangi bir muhalefet ifadesine karşı uyarılan onlarca kişiyi tanıdığını söyledi.

Yüzlerce gözaltı ve tutuklama

İranlı insan hakları gruplarının son bir haftada açıkladığı veriler de rejimin hak ihlallerini doğruluyor. HRNA, Pazartesi günü yaptığı açıklamada saldırıların başlamasından bu yana 705 kişinin siyasi veya güvenlik suçlamalarıyla tutuklandığını kaydetti.

HRNA, tutuklananların çoğunun ‘İsrail için casusluk yapmakla’ suçlandığını söyledi. Yarı resmi Mehr Haber Ajansı’nın aktardığına göre, 700 kişi gözaltına alındı. Bu kişiler haberde “700 İsrailli paralı asker” olarak tanımlandı. Huzistan (Ahvaz) eyaletinde ‘İsrail ile iş birliği yapmakla’ suçlanan en az 26 kişi tutuklandı.

Üç Kürt gizlice idam edildi

Başkent Tahran’dan baskılarla ilgili henüz resmi bir açıklama yapılmadı. Öte yandan önceki gün, Urmiye Merkez Cezaevi’nde tutulan İdris Ali ve Azad Şoecai ile Başûrê Kurdistan’ın Silêmanî nüfusunu kayıtlı Resul Ahmed Resul isimli Kürt tutsaklar idam edildi. Hengaw İnsan Hakları Örgütü, idamların gizli yürütüldüğünü ve tutsakların ailelerine son görüş hakkının da tanınmadığını bildirdi.

İran devlet televizyonu, Mossad’la bağlantılı oldukları gerekçesiyle 3 Kürdün idam edildiğini savundu. Bu kişilerin “bozgunculuk” ve “harp suçu”ndan mahkum edildiği, ülkeye gizlice mühimmat sokarak suikast hazırlığı yaptıklarını iddia etti.

3 tutsak, Temmuz 2023’te İran İstihbarat Bakanlığı tarafından gözaltına alınarak Urmiye’deki gözaltı merkezine götürüldü, aylarca ağır işkenceye maruz bırakıldı. Baskı ve işkence altında alınan zorla itiraflarla yargılandı ve adil yargılanma haklarının tamamen ihlal edildi.

Sınıra askeri güç

Gözaltılar, özellikle Kirmanşah, İsfahan, Huzistan, Fars ve Loristan eyaletlerinde yoğunlaşırken, Reuters’a güvenlik konusunda bilgi veren yetkililer, rejimin “terörist” olarak adlandırdığı kişilerin sızmasını engellemek için Pakistan, Irak ve Azerbaycan sınırlarına asker konuşlandırıldığını söyledi. Güvenlik konusunda bilgi veren diğer yetkili ise yüzlerce kişinin tutuklandığını kabul etti.

Okullar tabura çevrildi

İran Kürdistan Demokrat Partisi’nden (KDPI) Ribaz Khalili, Devrim Muhafızları’nın İsrail’in saldırılarının başlamasından sonraki üç gün içinde Kürt kentlerindeki okullarda konuşlandığını, ev ev dolaşarak “şüphelendiği kişileri” ve silah aradığını söyledi. Muhafızlar ayrıca kışlalarının yakınındaki bir sanayi bölgesini boşalttı, Kirmanşah ve Senendec’e takviye güç gönderdi, ana yolları kapattı.

Kontrol noktalarında av

Kürdistan Özgür Yaşam Partisi’nden (PJAK) Fatma Ahmed ise hava saldırılarının başlamasından bu yana Kürt illerinde 500’den fazla muhalifin gözaltına alındığını söyledi. Ahmed ve Komala partisinden bir yetkili, Kürt bölgelerinde kontrol noktalarının kurulduğunu, insanların üstünün arandığını, telefonlarının ve belgelerinin kontrol edildiğini vurguladı.

Dışarıyla iletişime engel

Rejim, bunun yanı sıra halkın dışarıyla iletişim kurmasını da engelliyor. Karşılıklı saldırıların gerçekleştiği süre boyunca ülke genelinde internet bağlantısını kesti. The Guardian’a konuşan İranlı bir genç, “Artık VPN kullanamıyoruz. İnternet kesintisini aşmak için özel proxy bağlantıları, yani mesajları İran dışındaki sunuculara yönlendiren ‘gizli tüneller’ kullanıyoruz” dedi.

‘Özgür dünyayla bağlantı kurmaya çalışıyoruz’

Yerel kaynaklar Guardian’a, denetlenen yabancı medya için çalışan muhabirler dışında kimsenin internete erişimi olmadığını söyledi. Yerel mesajlaşma uygulamaları çalışmaya devam etti, ancak gençler bunların güvenliğine pek güvenmiyor. Başka bir genç durumu şu sözlerle özetledi: “Yerli uygulamalarımız var ama bunlar saçmalık. Hükümet eline geçen her fırsatı bizi, özellikle de öğrenci liderlerini gözetlemek için kullanıyor. Bu bizi silen, görünmez yapan şey. Ve biz hala buradayız. Hâlâ özgür dünyayla bağlantı kurmaya çalışıyoruz.”

Uluslararası Af Örgütü, geçen hafta yetkililere iletişim kesintisinin kaldırılması çağrısında bulunarak, bunun “insanların güvenli yollar bulmasını, hayat kurtarıcı kaynaklara erişmesini ve bilgi sahibi olmasını engellediğini” söyledi. HABER MERKEZİ